τα κύτταρα

ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ (ΖΩΙΚΟ & ΦΥΤΙΚΟ)

ΖΩΙΚΟ

ΠΥΡΗΝΑΣ (1 ή περισσότεροι): περιβάλλεται από μεμβράνη με πόρους – περιέχει χρωματίνη (DNA +πρωτεϊνες)
 η οποία όταν το κύτταρο πρόκειται να διαιρεθεί μετατρέπεται σε  χρωμοσώματα ,δηλ. περιέχει το γενετικό υλικό – είναι το κέντρο εξουσίας του κυττάρου – εδώ γίνεται ο διπλασιασμός  του DNA  και η σύνθεση του RNA  .

ΠΥΡΗΝΙΣΚΟΣ(1 ή περισσότεροι): περιέχει RNA – εδώ γίνεται η προπαρασκευή των  ριβοσωμάτων

ΕΝΔΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ(ΑΔΡΟ & ΛΕΙΟ): είναι ένα δαιδαλώδες  δίκτυο μεμβρανών που σχηματίζουν αγωγούς – εδώ γίνεται η διακίνηση των πρωτεϊνών.

ΓΚΟΛΤΖΙ: είναι πατικωμένα ασκιά στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο – εδώ γίνεται η τελική τροποποίηση  και το πακετάρισμα των πρωτεϊνών.

ΦΥΤΙΚΟ

ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΑ : έχουν 2 μεμβράνες (η εξωτερική είναι συνεχής  ενώ  η εσωτερική κάνει αναδιπλώσεις – κατακερματίζουν την ενέργεια σε μικρά ποσά , για να μπορεί να  δοθεί άμεσα και γρήγορα – είναι τα εργοστάσια παραγωγής ενέργειας

ΡΙΒΟΣΩΜΑΤΑ : είναι κοκκία με διάμετρο 25nm – αποτελούνται από RNA και πρωτεϊνες – εδώ γίνεται η σύνθεση των πρωτεϊνών

ΛΥΣΟΣΩΜΑΤΑ : περιέχουν ένζυμα –εδώ γίνεται η πέψη οργανιδίων  και πολύπλοκων ουσιών

ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΣΚΕΛΕΤΟΣ (ΜΙΚΡΟΙΝΙΔΙΑ & ΜΙΚΡΟΣΩΛΗΝΙΣΚΟΙ): καθορίζουν τη θέση & τη μετακίνηση των οργανιδίων – είναι ο ενδοσκελετός του κυττάρου.

ΚΕΝΤΡΟΣΩΜΑΤΙΟ(2 ΚΕΝΤΡΙΛΙΑ): οργανώνει τον κυτταρικό σκελετό. Παίζει σημαντικό ρόλο στη διαίρεση του ζωικού κυττάρου.

ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΗΣ

ΧΥΜΟΤΟΠΙΑ(Vacoules)-ΚΕΝΟΤΟΠΙΑ-ΕΓΚΛΕΙΣΤΑ : κυστίδια ή κοκκία  που αποθηκεύουν και μεταφέρουν ουσίες  π.χ. νερό, λίπη, γλυκογόνο, άμυλο

ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ: διπλή μεμβράνη φωσφολιπιδίων και χοληστερόλης στην οποία  παρεμβάλλονται

πρωτεΐνες – ρυθμίζει την είσοδο & έξοδο ουσιών – δέχεται εξωτερικά ερεθίσματα – συνδέεται με όμοια κύτταρα  – μορφοποιεί το κύτταρο

ΜΙΤΟΧΟΝΔΡΙΟ

ΧΛΩΡΟΠΛΑΣΤΕΣ #: περιέχουν χλωροφύλλες  – δεσμεύουν την ηλιακή ενέργεια και τη μετατρέπουν σε χημική (σύνθεση γλυκόζης-φωτοσύνθεση)

ΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΤΟΙΧΩΜΑ # : στρώμα πολυσακχαριτών π.χ. κυτταρίνης   με πάχος 15-100nm  – προσδίδει ακαμψία  και ανθεκτικότητα στο κύτταρο

ΠΡΟΚΑΡΥΩΤΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ (ΒΑΚΤΗΡΙΑ)

Το γενετικό υλικό
είναι κυκλικό και δεν περιβάλλεται από μεμβράνη δηλ. δεν έχει σχηματοποιημένο πυρήνα  -
έχει και μικρότερα κυκλικά DNA που λέγονται πλασμίδια – έχει ελεύθερα ριβοσώματα και έγκλειστα –πολλά έχουν κυτταρικό τοίχωμα, κάψα, βλεφαρίδες, μαστίγια – είναι σφαιρικά(κοκκοι) ή ραβδοειδή(βάκιλοι) ή ελικοειδη(σπειρύλια) – αναπαράγονται με απλή διχοτόμηση – εξελεκτικάπροϋπήρχαν των ευκαρυωτικών.

Μέσα σε δείγματα των κοιτασμάτων άλατος του Κλίβελαντ, Βρετανοί ερευνητές ανακάλυψαν ένα βακτήριο που επιζούσε μέσα στο αλάτι εδώ και 260 εκατομμύρια χρόνια! Θεωρείται μέχρι στιγμής ο μακροβιότερος οργανισμός του πλανήτη. Το προηγούμενο ρεκόρ κατείχε ένας άλλο βακτήριο, π ου είχε επιζήσει επί 25 – 30 εκατομμύρια χρόνια μέσα σε μία μέλισσα η οποία είχε διατηρηθεί παγιδευμένη σε κεχριμπάρι.

Απολιθωμένα βακτήρια βρέθηκαν  το 1984 στο μετεωριίη  Allan Hills  στην Ανταρκτική . Ο μετεωρίτης αυτός προέρχεται από τον Άρη και  έπεσε στη Γη πριν περίπου 13000 χρόνια .Τα βακτήρια βρίσκονται ενσωματωμένα κάτω από τα επιφανειακά στρώματα του αρειανού βράχου, γεγονός που υποδηλώνει ότι ήδη βρίσκονταν μέσα του όταν αυτός προσέκρουσε στον πλανήτη μας και ότι ο μετεωρίτης δεν μολύνθηκε εκ των υστέρων από γήινα βακτήρια.

Ο μακροβιότερος πολυκύτταρος οργανισμός είναι μια Σεκόγια (είδος κωνοφόρου δένδρου) στην Καλιφόρνια, ηλικίας 12 χιλιάδων ετών.

Προκειμένου να επιζούν σε αντίξοες συνθήκες, τα βακτήρια συνθέτουν ανθεκτικά προστατευτικά περιβλήματα και σχηματίζουν τα λεγόμενα «σπόρια», τα οποία είναι μεταβολικά αδρανείς μορφές των βακτηρίων. Τα βακτηριακά σπόρια έχουν την ικανότητα να επιβιώνουν επί εκατομμύρια χρόνια ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες, παραμένοντας σε κατάσταση «νάρκης». Όταν οι συνθήκες γίνουν και πάλι ευνοϊκές στην πορεία του γεωλογικού χρόνου, τα βακτήρια «ξυπνούν» και αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται.

Εμφανίστηκαν στη Γη πριν από περίπου 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια και κατέλαβαν τον πλανήτη σε όλη του την έκταση. Προσαρμοσμένα σε ακραίες συνθήκες επιβιώνουν μέσα στους αιώνιους πάγους των πόλων σε θερμοκρασία δεκάδων βαθμών υπό του μηδενός και μέσα σε θερμές γεμάτες θειικό οξύ. Παγιδευμένα μέσα σε ορυκτά, στον πάγο ή σε θερμές πηγές, βακτήρια σε ακόμη πιο πρωτόγονη μορφή ίσως περιμένουν να τα ανακαλύψουμε.

# τα ανθρώπινα ερυθρά αιμοσφαίρια δεν έχουν πυρήνα και γι αυτό έχουν μικρό κύκλο ζωής(~120 ημέρες) .

## μονοκύτταροι οργανισμοί : βακτήρια – κάποιοι μύκητες και φύκη – πρωτόζωα ( πλασμώδιο,      αμοιβάδα, τοξόπλασμα, ευγλήνα , παραμήκιο , … )

Το μέγεθος των κυττάρων ποικίλει από  0,1μm (βακτήρια)  έως κάποια  cm (αυγά πτηνών) .

Ο άνθρωπος έχει 100 τρισεκατομμύρια  κύτταρα  – και φιλοξενεί δεκαπλάσια βακτήρια !! – έχει 200 είδη κυττάρων.

Τα κύτταρα έχουν χαρακτηριστική μορφή ανάλογα με τη λειτουργία που επιτελούν :

τα μυικά είναι επιμήκη για να συστέλλονται , τα νευρικά έχουν προεκτάσεις σα δέντρα για να στέλνουν  και να δέχονται μηνύματα , τα επιθηλιακά είναι πλατιά για να καλύπτουν επιφάνειες ,τα λευκά αιμοσφαίρια μεταβάλλουν το σχήμα τους για να περικυκλώνουν τον εχθρό, τα σπερματοζωάρια έχουν ουρά-μαστίγιο για να κινούνται γρήγορα καλύπτοντας μεγάλες αποστάσεις , τα ωάρια είναι μεγάλα για να αποθηκεύσουν ουσίες για την ανάπτυξη του εμβρύου .