3. τα αλκάλια

Τα αλκάλια είναι μέταλλα και βρίσκονται στην 1η ομάδα του Περοδικού Πίνακα εκτός βέβαια του υδρογόνου που είναι αμέταλλο. Με τη σειρά από πάνω προς τα κάτω ( κατά αύξοντα Ζ ) είναι τα: λίθιο Li ( το ελαφρύτερο μέταλλο ), νάτριο Na, κάλιο K, ρουβίδιο Rb, καίσιο Cs, φράνκιο Fr ( το δραστικότερο μέταλλο). Τα 5 πρώτα είναι φυσικά στοιχεία , ενώ το Fr είναι τεχνητό. Επειδή είναι πολύ δραστικά* στοιχεία δεν είναι αυτοφυή , αλλά τα συναντάμε σε ενώσεις.

Είναι στερεά γκριζόλευκα με χαμηλά σημεία τήξης – το Cs μάλιστα λιώνει όταν το βάλουμε στην παλάμη μας.

Είναι μαλακά και κόβονται με μαχαίρι . Στην περιοχή της τομής μάλιστα είναι ανοιχτόχρωμα γιατί δεν έχουν οξειδωθεί ακόμα – σε λίγο οξειδώνονται και σκουραίνει η περιοχή.

Είναι “ελαφριά” και μάλιστα τα 3 πρώτα επιπλέουν στο νερό.

Όταν τα πυρώνουμε καίγονται με φλόγα που έχει χαρακτηριστικό χρώμα ( το Li κόκκινο, το Na κίτρινο, το K ιώδες, το Rb έντονο κόκκινο, το Cs μπλε ) και επειδή αντιδρούν με το οξυγόνο του αέρα δίνουν ενώσεις που λέγονται οξείδια, π.χ. 4 Na + O₂ → 2 Na₂O

Αντιδρούν εύκολα με τα αλογόνα και δίνουν ενώσεις που λέγονται αλογονίδια - αυτά είναι άλατα, π.χ. 2 Να + Cl₂ → 2 NaCl

Αντιδρούν εύκολα με το νερό εξώθερμα και δίνουν αέριο Η₂ που αναφλέγεται με το Ο₂ του αέρα,

π.χ. 2 Νa + 2 H₂O → 2 Na⁺¹ + 2OH^-1 + Η₂  
       2 Η₂ + Ο₂ → 2 Η₂Ο

Τα άτομα των αλκαλίων έχουν 1 εξωτερικό e, το οποίο εύκολα αποβάλλουν και έτσι φορτίζονται θετικά και γίνονται κατιόντα με φορτίο +1 ( π.χ. Na⁰ – 1e → Na⁺¹ ) . Γι αυτό χαρακτηρίζονται ηλεκτροθετικά στοιχεία- γενικά όλα τα μέταλλα είναι ηλεκτροθετικά στοιχεία. Η ηλεκτροθετικότητα των μετάλλων στον Περιοδικό Πίνακα αυξάνεται προς τα κάτω και προς τα αριστερά. Έτσι το δραστικότερο-ηλεκτροθετικότερο μέταλλo είναι το κάτω αριστερά δηλαδή το Fr.

Η αποβολή e λέγεται οξείδωση.

* επειδή είναι πολύ δραστικά στοιχεία για να τα προφυλάξουμε τα 3 πρώτα τα διατηρούμε μέσα σε παραφινέλαιο και τα άλλα 2 μέσα σε γυάλινες θήκες που περιέχουν το αδρανές-ευγενές αέριο αργό.

Δείτε τα 2 βίντεο που ακολουθούν:

https://www.youtube.com/watch?v=UNApdoDY5gI

https://www.youtube.com/watch?v=0KonBvfnzdo